Yumurtalık kanserinin yüzde 10'u ailevi

Prof.Dr. Macit ArvasYumurtalık kanseri, kanser ölümleri arasında kadınlarda dördüncü sırayı almakla birlikte en ölümcül gidişli jinekolojik kanser.Ailevi yumurtalık kanseri sıklığı nedir?Yumurtalık kanser riski normal popülasyonda yüzde 1.4 olarak hesaplanırken, ailesinde yumurtalık kanseri olanlarda bu oran yüzde 5-7'lere çıkıyor.Hastalıkla ilgili ailelerin kaydedildiği yer var mı? İlk olarak 1981'de 'Ailevi Yumurtalık Kanseri Veritabanı' kaydına Roswell Park Kanser Enstitüsünde başlandı. İlk yıl yalnız 76 aile başvurarak kayıt yaptırdı. 20 Mayıs1989'da komedyen Gilda Radner yumurtalık kanserinden ölünce, Washington Post gazetesi ilgiyi bu konu üzerine çekti. İzleyen 2 yıl içerisinde 450 aile veritabanına kayıt yaptırdı. 2000 yılına ulaşıldığında veritabanının kayıtlarında 1616 aile yer aldı.Hangi genler hastalıktan sorumlu? Genetik geçişli yumurtalık kanserleri, üç sendrom içerisinde inceleniyor.En sık hangisi görülüyor? Ailevi yumurtalık kanserlerinin yüzde 90'ı bölge özgün yumurtalık kanseri sendromu ve meme-yumurtalık kanseri sendromunun bir parçası olarak BRCA gen mutasyonlarıyla ilişkili. Olguların yüzde 60'ı BRCA1 ve yüzde 30'u BRCA2 gen mutasyonlarıyla ilişkilendirilebilir. Ancak unutulmaması gereken nokta yumurtalık kanserlerinin yüzde 90'ının kendiliğinden geliştiği.BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları önemli görülüyor... BRCA genleri, tümör gelişimini baskılayan genlerdir. BRCA genlerinde fonksiyon kaybına neden olan değişiklikler (mutasyonlar), meme ve yumurtalık kanseri risk artışı ile ilişkili. Bunun dışında erkekte prostat ve meme kanseri ile ilişkili olduğu da saptandı. Günümüzdeki ortak kanı , BRCA1 gen mutasyonu taşıyıcılarının yüzde 40-50'ının yaşam boyu yumurtalık kanseri riski taşıdığı. Aynı risk BRCA2 gen mutasyonu taşıyıcılarında ise ise yüzde 20-30 olarak kabul ediliyor.BRCA mutasyonunu artıran etkenler nedir? BRCA mutasyonuna rastlanma olasılığını artıran durumlar, soygeçmişte, erken başlangıç yaşlı meme kanseri, iki taraflı meme kanseri, yumurtalık kanseri ve erkekte meme kanseri varlığı. Çoğu araştırıcı öncelikle ailede kanserli olan olguların taranması taraftarıdırlar. Eğer gen mutasyonu hastalıklı bireyde saptanırsa o zaman diğer bireylerin taranması uygun olabilir.Türkiye'de bu testler yapılıyor mu?Ülkemizde ve dünyada bu gen mutasyonlarının tespiti yaygın olarak uygulanamıyor. Bunun en önemli nedeni testin oldukça pahalı olması. Bunun dışında, bazı sosyal ve etik sorunlar da gündeme geliyor.Yumurtalık kanserini önlemek için ne yapılabilir? Çoğunlukla, fizik muayene, renkli doppler inceleme ile birleştirilmiş ya da birleştirilmemiş ultrasonografi ve biyolojik belirteçler ve bunların değişik kombinasyonları deneniyor. Sonuçta, yakın akrabalarında yumurtalık, meme, rahim içi ve kalınbarsak kanseri olan hastalarda yumurtalık kanseri gelişmesi riskinin yüksek olduğu bilinmeli ve bu hastalar yakın takip altında bulundurulmalıdır. Hazırlayan: Mesude Erşan/ KELEBEK