İleri yaş diyabeti her yaştan vuruyor

Prof. Dr. Aytekin OğuzTip 2 diyabet erişkinlerin hastalığı olarak bilinir. Ancak son yıllarda gençlerde, hatta çocuklarda tip 2 diyabet görülme sıklığı hızla artıyor.Tip 1 diyabet ile tip 2 arasındaki fark nedir? Tip 1 diyabet, pankreasta insülin salgılayan hücrelerin çeşitli faktörlerin etkisiyle harap olmasıyla gelişir. İnsülin ya hiç üretilmez ya da yeterince üretilmez. Tip 2 diyabette ise temel bozukluk insüline karşı karaciğer, kas ve yağ dokusu gibi dokularda gelişen direnç sonucu insülinin etkisinde yetersizlik olmasıdır. Bu direnci yenmek için normalde gerekenden daha fazla insulin salgılanır. Pankreasın insülin salgılayan hücreleri bu direnci yenebilecek miktarda insülin salgılayamadığı zaman, tip 2 diyabet ortaya çıkar.Pankreas yetersizliğinin yanında riski artıran başka faktörler var mı?Pankreas hücrelerinin yetersizliğe düşmesinde kişinin genetik olarak diyabete yatkınlığı yanında, aşırı, dengesiz beslenme ve hareketsiz yaşamla gelen aşırı yük de etkili. İnsülin kanda bulunan şekerin hücreler tarafından kullanılmasını sağlayan bir hormon. İnsülin olmadığı veya yetersiz etki gösterdiği durumlarda dokular temel besinlerden biri olan şekeri kandan alamazlar. Kanda şeker yükselir. Yani, bir yanda kanımız şekerle dolup taşmış, öte yanda esas ihtiyacı olan hücrelerimiz şekere aç durumdadır. Tip 1 diyabet genellikle çocukların hastalığıdır. Ancak ileri yaşlarda da görülebilir.Diyabetli sayısında neden artış var? Bütün dünyada diyabet sıklığında hızlı bir artış var. Dünyadaki diyabetli sayısı 1995'de 135 milyon iken, bu sayının 2010 yılında 221 milyona, 2025 yılında ise 300 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor. Bizim için daha da vahim olanı bu artışın en fazla beklendiği bölgelerden birinde bulunuyor olmamız. Hızlı artışta temel etken yaşam tarzındaki bozulma. Aşırı, dengesiz beslenme ve hareketsiz yaşam biraraya geldiğinde diyabet gelişmesi için uygun ortam. Eğer genetik yatkınlık da varsa bu kişilerde kısa sürede kan şekerinin yükseldiği görülür.Diyabeti oluşmadan önlemek mümkün mü?Eskiden sıtmayla mücadelede çok kullanılan bir söz vardı: sivrisineklerle mücadelenin en etkili yolu bataklıkları kurutulmasıdır. Diyabet hastalığını sıtmaya, kan şekeri yüksekliğini sivrisinekler benzetirsek, yaşam tarzı bozukluğu da insanoğlunun modern bataklığı. Bu bataklığa baktığınızda koltuklarına oturmuş hareketsiz bir tarzda bir şeyler izleyen, ihtiyacının çok fazlası miktarda gıdayı önüne yığmış tüketmeye çalışan insanları görürsünüz. Bu kişileri kilolarını bir türlü kontrol edemiyorlar. Diyabete ve kalp damar hastalıklarına doğru sürüklenen bu insanların, günde sadece 30 dakika yürüyüş yaparak ve ağırlıklarından 5-6 kilo vererek diyabet gelişme risklerini yarı yarıya azaltmaları mümkün.Diyabet tanısı alanların yapabileceği bir şey yok mu?Kan şekeri yükselip diyabet ortaya çıktığında artık iş işten geçti diye düşünmek çok yanlıştır. Yaşam tarzının düzeltilmesi bu noktadan sonra da büyük yarar sağlar. Hatta, kan şekeri, tip 2 diyabetli hastalarda hiçbir ilaç tedavisine gerek kalmadan düşebilir. Kan şekerinin kontrol altına alınması için yaşam tarzı değişiklikleri yanında öncelikle insülin direncini düşüren ilaçların kullanılması önerilir. Pankreastan insülin salgılanmasını artıran ilaçların ve bizzat insülinin de tip 2 diyabet tedavisinde yeri vardır. Ancak, uygulanan tedavi, kan şekerini düşürürken hastanın kilo almasına yol açmamalı. Bazı ilaçların ve insülinin, hipoglisemi denilen, aşırı ve bazen tehlikeli kan şekeri düşüklüğüne yol açabileceği unutulmamalı. (Kelebek)