Neden kilo alıyoruz?

Şişmanlık Türkiye'de de özellikle Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde giderek büyüyen bir sorun. Obezitenin en büyük nedeni ise aşırı beslenme ve hareketsiz yaşam biçimi.

Tüm dünyada 300 milyondan fazla yetişkin obez. Halbuki çok değil, 9 yıl önce, 1995'te bu sayı 200 milyondu. ABD'deki durum çok daha çarpıcı. Bugün her üç Amerikalıdan biri obez. 30 yıl önce altı Amerikalıdan biri obezdi. Yine bugün Amerikalı çocuk ve gençlerin yüzde 15'i kilolu. Bu oran 1980'den bu yana neredeyse üçe katlandı. Bu artışı ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin raporu da açık bir şekilde ortaya koyuyor: İnsanların şişmanlamasının en büyük nedeni daha fazla yemesi. ABD'de 30 yıl öncesine göre yetişkin bir kadın, günde 335 kalori fazla alıyor. Yetişkin bir erkek ise 168 kalori. ABD'de 1990'dan beri obeziteye bağlı ölümlerin sayısı yılda 300 binden 400 bine çıktı.

Türkiye'den durum

Türkiye'deki durum da ABD'den çok farklı değil. Obezlerin toplam nüfus içindeki payı giderek artıyor. Türkiye Obezite Araştırma Derneği'nin 1998 ve 2002 arasında yaptığı arıştırmaya göre Türkiye nüfusunun yüzde 22,4'ü obez. Şişmanları da dahil edince bu oran yüzde 30'u geçiyor. Araştırmaya göre erkeklerin yüzde 24'ü, kadınların da yüzde 32'si şişman çıkıyor. İlkokul mezunları ve evlilerin arasında şişmanlık oranı daha yüksek. Bölgeler arasında da bir eşitsizlik var. Batı Anadolu ve Doğu Anadolu'da şişmanlık oranı yüzde 15'ken, Güneydoğu Anadolu'da bu oran yüzde 20'ye, Karadeniz Bölgesi'nde yüzde 35'e kadar çıkıyor.

Sorun porsiyonda

Şişmanlığın bu derece hızlı artmasının, obez nüfusun ciddi bir sorun haline gelmesinin en büyük nedeni insanların günlük kalori tüketimini ayarlayamaması. Uzmanlara göre fazla hareket etmeyen bir kadının günlük ihtiyacı 1600 kalori, erkeğin ise 2200 kalori. Halbuki ABD'de kadınlar 1877, erkekler de 2618 kalori tüketiyor. Yani gerekenden yaklaşık 300 kalori fazla. Enerji tüketiminden fazla tüketilen her şey yağa dönüşüyor. Bir de daha haraketsiz bir yaşam tarzı benimsenince kilo almak kaçınılmaz bir hale geliyor. Örneğin yine ABD'de beden eğitimi dersine katılan lise öğrnecilerinin oranı 1991'den beri yüzde 42'den yüzde 32'ye düştü. İşe giderken toplu taşıma yerine otomobil kullanlar artıyor.

Tabii bunun yanından tabaktaki porsiyonların giderek büyümesi de obezitenin yayılmasında önemli bir rol oynuyor. 1954'te 73 gramlık ve 202 kalorilik Burger King hamburgeri 2004'te 310 kaloriye çıktı. 1955'te 210 kalorilik McDonalds kızarmış patatesi bugün 610 kaloriye yükseldi. 1950'lerde sinemada satın alınan 174 kalorilik patlamış mısır yerini bugün 1700 salorilik dev boyuttaki porsiyona bıraktı.