Silah ve narsizm

Dünyada insanların ve ülkelerin vazgeçemediği en önemli araçlardan biri silahtır. Ülkeler neden silahlanır? İnsanlar neden silaha sahip olmak ister? Bu isteği oluşturan faktörler nelerdir? Silaha sahip olma isteği gerçekte neyi temsil eder? Silah kimine çok sıcak, kimine çok soğuk gelir. Bu farkları yaratan nedenler nelerdir? Tüm bu soruların cevabında insanların davranış boyutu en önemli yeri tutar.İnsanların vazgeçemediği en önemli değerler güçlü olmak, hayatta kalmak, kendini güvende hissetmekle ilgilidir. Bundan dolayı ülkeler silahlanır ve ülke insanlarının silahı bilmelerini, kullanmalarını ve sevmelerini ister. Bireysel olarak silaha sahip olmak bu yapılanmanın, bu görüşün en alt ucudur. Çünkü insanlar ne kadar silaha yatkın ise ülkeyi yönetenler ülkenin geleceğini o kadar güvende olduğunu hisseder. Bireysel olarak silaha yatkınlık ve sahip olma isteğini bir çok faktör etkiler. Bu faktörlerin oluşumu da ancak silah ve narsizm ile açıklanabilir.Silah gücü temsil eder. Silaha sahip olan kişi aynı zamanda kendisini diğer insanlardan ayrı tutma eğilimindedir. Gücün temsili ve zaman zaman etrafa hissettirilmesi genellikle silahla ilgili eylemlerle olur. Silahı görünür şekilde taşımak, hayatta kalmanın tek aracı olarak görmek, "benim söylediğim doğrudur" düşüncesini diğer insanlara kabullendirme aşamasında kullanmak narsizmin ne kadar belirgin olduğunu gösterir.Düğünlerde, milli maçlar sonrasında, en coşkulu anlarda silahla havaya ateş etmek bir anlamda güç gösterisidir. Hatta devletlerin kurtuluş törenlerinde, devlet adamlarının karşılandığı seremonilerde silahla havaya ateş etmek bir güç gösterisidir. Güçlerin doruğu, güçlerin birliği sanki diğer toplumlara gözdağı davranışıdır. Bu seremoni anlayışı tartışılmaz ve en ideal olanıdır. Hatta bu seremoniye katılan insanlar o ülkenin en önemli ve en değerli insanlarıdır. Bir güç simgesi olarak havaya silahla ateş etmek yönetici durumundaki bu insanların otoriter, üstünlük, en yeterli insan, kibirli ve istismarcı özelliklerini gösteriş boyutuyla diğer tüm insanlara göstermesidir. Silah en uygun kendilik nesnelerinden (self-object) biridir. Silahla ilgili kişiler arasındaki farklılıklar bu kendilik nesneleri yoluyla açıklanabilir. Kendilik (self) bireyin kendi kişiliğine özgü içsel imgeler anlamındadır. Dış dünyada var olan diğer nesnelerden ayrı olarak yaşanan ve bütün bir bireyi kapsayan imgelerdir. Nesne (object) kendiliğin dışında kalan, yaşanıp algılanan her şey, yani ötekiler kavramıdır. Kohut'a göre anne babanın eşduyusal eksiklik ve hatalarından kendilik kusurları oluşur. Burada öncelikle bu eksikliğin giderilmesi önem taşır. Kendilik nesnesi, insan yaşamının her evresinde kendi için ihtiyaç duyduğu bir insan anlamına gelmektedir. İlkel kendilik nesneleri erken çocukluk döneminde ana, baba gibi ihtiyaç duyulan kişilerdir. Çocuk bu kişiler sayesinde eşduyumu yaşayarak öğrenir ve dürtülerini ehlileştirmeyi başarabilir. Aksi durumlarda da kendilik nesnelerinin eksikliği ve hatalı eşduyumları oluşacağından sevebilme ve sevilebilme yetileri önemli ölçüde hasar görür. Olgunluk dönemlerinde kendilik nesnelerine ihtiyaç duyulduğunda silaha karşı ilgi doğar (1,2).Olgun dönemde kişi dış dünyadan yeteri kadar destek alamadığında psikolojik olarak dağılma ürünleri (disintegration) ortaya çıkabilir. Bu dağılma ürünleri iki temel sürecin işleyişini ifade eder. Bunlardan birincisi kendilik nesneleri yoluyla kendini ispattır (mirroring). İkincisi idealize edilmiş kendilik nesneleri yoluyla kendini beğenme olan sağlıklı kişiliktir. Bu da yanıtsız kalırsa tekil beden parçalarına veya tekil zihinsel işlevlere kayar. Tekil beden parçaları veya tekil zihinsel işlevler olarak tek sistemin yaşamda baskın olması ve simge haline gelmesidir. Örneğin aşırı yeme davranışıyla belirgin olan şişmanlık, kendini beden şikayetleriyle ifade etmeyle belirgin olan somatizasyon veya tek simge ile ifade edilirse feçes ve fallus... gibi. Bu anlamda silah da tek simge olarak izole teşhirci uğraşa girer (1,2). Silah insanın kendi değerini korumaya dönük işlevi de vardır. Narsistik aktarımlarda kendiliğin zedelenmesi durumunda kendi değerini koruyabilmek için aşırı abartılı kendilik nesnesi devreye girer. Silah da bunlardan biridir. Kişi aynı narsistik zedelemeyi yaşamamak için kendisini terk etmeyecek bir obje seçer ve bu obje de silahtır (3).6136 nolu kanun ateşli silahlar ve bıçaklar ile diğer aletler hakkında yönetmeliği içermektedir. Bu yönetmeliğin 15.maddesine göre silaha sahip olmak isteyen insanların ruhsal yönden muayenesi de istenmektedir. Bu amaçla Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine başvuran 724 olguda narsistik kişilik araştırılmıştır. Bu araştırma yüz yüze görüşülerek ve Narsistik Kişilik Envanteri uygulanarak yapılmıştır (4,5).Araştırma sonucunda %14,5'inin narsistik kişilik sergilediği saptanmış olup ayrıca %79,2'si otoriter, %34,8'i gösteriş ve ilgi merkezi olma eğiliminde, %73,6'sı kendini diğer insanlardan üstün tutma özelliği taşıyan, %62,8'i abartılı hak iddia etme, %81,6'sı istismarcı, %97,5'i kendine yeterliliği ileri derecede ve %36,5'inin de kibirli olduğu tespit edildi.Tüm bu narsistik kişilik yapılanmaları sonucunda özellikle üstünlük, istismarcı, kibirli ve abartılı hak iddia etme potansiyelleriyle %14,5'inin narsistik kişilik taşıması silah için risk oluşturmaktadır. Bu risk çoğu kez ruhsatlı silahla adam öldürme veya yaralanmayla karşımıza çıkmakta olup bazen de kendi ruhsatlı silahıyla intihar vakalarına da rastlanabilmektedir (6,7).Bu çalışmadan da anlaşılacağı gibi sonuç olarak; silahlanmayı kontrol altına almak için önce ruhsatlı silah almak için başvuranlardan başlamak kaydıyla epidemiyolojik temel çalışmalar yapılmalıdır. Dünya standartlarında alt yapının oluşturulması için bir an önce bilimsel platformlarda silah ve silahlanma tartışmaya açılarak bu alandaki kurumlar arasında sorumluluk paylaşımına gidilmelidir. Narsisizm ve silah bu tartışmaların en ciddi yönlerinden biri olduğu görülmektedir.Kaynaklar1. Tangör A., Dilsiz A:Kohut ve Kendilik Psikolojisi, Narsistik Kişilik Bozukluğu, Ed.Çelikol A., Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, İzmir, Sonbahar 1996, sayfa:367-374.2. Kohut H:The Restoration of the Self, 7. baskı, International Universities Press Inc., Madison, 1988, s.252.3. Feldmann TB, Johnson PW:The selfobject of weapons: a self psychology examination: J Am Acad Psychoanal, 1992: 4, 561-764. T.C. Resmi Gazete, 29/12/1999 Çarşamba, sayı 23921, sayfa 20.5. Kızıltan H:Narcissistic Personalty Inventory (NPI) Ölçeğinin Türkçe Formu Dil Eşdeğerliliği, Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışmaları, İ.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2000.6. Wintemute GJ, Teret SP, Wright MW: The choice of weapons in firearm suicides: Am J Public Healt, 1988:7, 824-6.7. Yücel, Mustafa T.:Adalet Psikolojisi, Adalet Bakanlığı Yayınları, Geliştirilmiş IV.Basım, Ankara,1999; sayfa 6-7.