Orta yaşlı kadının 'şeytan üçgeni'

Sık sık 'kendi varoluşunu sorgulama' saplantıları, aşırı alınganlık ve daha pek çok sorun. 'Fibromiyalji' özellikle orta yaştaki kadınların en önemli sağlık sorunlarından biri oldu.Fibromiyalaji sendromuna yakalanmış bir hasta iseniz doktorunuza anlatacağınız çok şey var demektir. Fibromiyalji sendromu kadar yakınmaları geniş bir alana yayılan sağlık sorunu azdır. Daha çok orta yaşlı kadınları ilgilendiren bu sağlık sorununda hastalar, yorgunluk, kas ve eklem ağrıları ile depresyonun oluşturduğu bir üçgenin içine sıkışmışlardır. Tetikleyici mekanizma genellikle depresyondur. İster menopoz, ister başka nedenlerle ile ilişkili olsun, depresif bir ruh örgütlenmesi fibromiyaljili hastaların çoğunda mevcuttur.Ağrı ön plandadırBazı hastalarda ağrı ve bununla ilişkili yakınmalar ön plandadır. Özellikle sırt, boyun, omuzların üst kısmı, bel, kalça ve uyluk bölgelerinde yoğunlaşan ağrılı noktalar, 'kolunu kıpırdatınca bile şiddetlenen' dayanılmaz ağrılar hastaları çok üzer. Fibromiyaljili hastaların doktor ziyaretlerini öncelikle fizik tedavi veya romatoloji uzmanlarından başlamalarının nedeni, dayanılması da, tedavisi de güç olan bu ağrılardır.Sıkıcı yorgunlukSabahları daha yataktan kalkmadan bedeni sarmalayan ağır bir yorgunluk ve enerjisizlik, az veya çok bütün hastalarda mevcuttur. Yorgunluk ve bitkinlik atakları hastaları işlerinden ve sosyal yaşamlarından soyutlayacak, kişisel ihtiyaçlarını gidermelerini zorlaştıracak düzeye bile ulaşabilir. Bazen aylarca yorgunluk yakınması olmayan hastaların bir sabah yataktan kalkamayacak kadar bitkin hale gelmeleri sürpriz değildir. Sabaha güle oynaya başlayan bir hastayı akşam saatlerinde yatakta bulursanız şaşırmayın!Depresyon hep varFibromiyalji üçgeninin üçüncü köşesine de depresyon ile ilişkili yakınmalar kümelenmiştir. Halinden memnun olmama, sevdiği ve hoşlandığı şeylere karşı ilgisiz kalma, bazen 'varlığını bile sorgulama' düzeyine ulaşabilen depresyonun diğer belirtilerinin arasına unutkanlık, öğrenme ve odaklanma güçlüğü, sinirlilik-öfke atakları ya da kozasına çekilip kendi ile baş başa kalma arzuları ve daha pek çok şey sıkışmıştır. Hemen belirtelim! Depresyon sorunu ile ilişkili belirtiler oldukça siliktir veya geri plandadır, pek fark edilmez. Özellikle hassas bir ruhsal örgütlenme, alınganlık ve kırılganlığın yoğun olduğu mükemmelliyetçi bir iç yapılanma söz konusu ise; uyku sorunları, hava açlıkları, çarpıntılar, göğüs ağrısı, el ve ayak uyuşmaları, ayaklarda yanma ve karıncalanmalar varsa depresyon akla gelmelidir.Ya diğer sorunlar?Fibromiyaljili hastaların sorunları bazen bu üçlü ile de bitmez. Üçgenin dışında kalmış başka yakınmalar da vardır: Bağışıklık yetmezliği ile ilişkili sorunlar, özellikle dilde, ağız ve boğazda tekrarlayan yaralar, bir türlü iyileşmeyen gripler, üst solunum yolu ve idrar yolu enfeksiyonları mevcuttur. Hipoglisemiyi taklit eden belirtiler, ağrılı kas krampları, diş fırçalama gibi basit gündelik aktivitelerde bile ortaya çıkan baş dönmeleri, kulak çınlamaları, alerjik bir zeminde tekrarlayıp duran burun tıkanıklıkları, boğaz yanmaları ve kaşıntılar öncelikli yakınmalar olabilir. Dayanılması güç bir tatlı ve unlu gıda tutkusu, önlenemez bir yemek yeme arzusu ve neredeyse çatlayıncaya kadar yemek, kilo gelgitleri ve şişmanlık sorunu ile de karşılaşılabilir.Sendromun belirtileriTekrarlayan kas ve eklem ağrılarıYorgunluk, bitkinlik, enerji kaybıUyku sorunlarıBağırsak problemleri (kabızlık, ishal ve karın ağrısı, gaz)Depresyon ile ilişkili sorunlarEl ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma, yanma, kramp ve şişkinlik Göğüs ağrısı ve çarpıntıAğız kuruluğu, ağızda tekrarlayan yaralarCansız ve kuru bir ciltAğrılı menstruasyon periyodlarıBİR BİLGİFibromiyaljinin nedeni bilinmiyorFibromiyalji sendromunun nedeni bilinmemektedir. Bunun nedeni belki de çok farklı faktörlerin hastalığın oluşmasına etki yapmasındandır: Özellikle serotonin gibi kimyasalların beyinde oluşturduğu değişimler, kanda büyüme hormonu düzeyinin düşüklüğü ile birlikte olan uyku bozuklukları, üst omurilik yaralanmaları , bazı virüs enfeksiyonları otonom sinir sisteminde oluşan dengesizlikler ve kas metabolizmasındaki bazı değişikliklerin FMS'nin oluşumuna katkıda bulunduğu düşünülmektedir.Tedavide doktorla işbirliği önemliFibromiyaljinin teşhisi güç bir sağlık sorunu olmasının nedenleri çeşitlidir. Belirtilerinin çok farklı organ ve sistemleri ilgilendirmesi tanı koydurucu laboratuvar testlerinin henüz kesinleştirilememiş olması bunun en önemli nedenidir... Hastalar, dahiliye, fizik tedavi, romatoloji ve psikiyatri uzmanları arasında bitmez tükenmez konsültasyonlara katlanırlar. Uzun çabalardan sonra doğru teşhise ulaşabilen şanslı hastaların doktorlarının vereceği yanıtlar ise yeteri kadar tatmin edici değildir: Sorunlarınızın tamamen ortadan kaldırılması mümkün değildir. Yorgunluk ataklarınız, ağrılarınız ve ruhsal sorunlarınızı hafifletmeye çalışacağız ama bu sorunlarınızın zaman zaman tekrarlayacağından kuşkunuz olmasın. Fibromiyalji yaşamınızı tehdit eden bir hastalık değildir, ama yaşam kalitenizi ciddi ölçüde düşürmektedir. Yaşam kalitesini yükseltmek için gayretli bir hasta ve ilgili bir doktorun bu kadar gerekli olduğu başka bir sağlık sorunu olmasa gerekir.