Adet göremiyorum!

Amenore (adet görememe), 14 yaşına kadar meme büyümesi, tüylenme gibi sekonder seks karakterlerinin gelişmemesi veya 16 yaşına rağmen ilk adetin görülmemesidir. Bir de normal adet gören kadında üç siklus boyunca adet olmamasına aynı isim veriliyor. Hayatında hiç adet görmemiş ise buna primer amenore, daha önceden düzenli adet olurken, kesilmesine ise sekonder amenore adı verilir.Normal adet döngüsü için hangi mekanizmalara ihtiyaç var?Öncelikle kanamanın dışarıya verilmesi için sağlam akım yoluna. Hormonlara bağlı olarak rahim iç tabakasının kalınlaşabilmesi, üst beyin, yumurtalık ve rahim arasında düzenli işleyen bir mekanizma ve bu mekanizmayı 1-2 saatlik aralıklarla uyaracak bir üst kontrol merkezi gerekiyor.Amenore hangi nedenlerle gelişir? Gebelikte, lohusalıkta, buluğ çağı öncesi ve menopoz sonrasında adet görülmemesi doğal. Bu dönemde amenoreden bahsedilemez. Kızlık zarında açıklık yoksa, vagina ve/veya vulva (kadın dış genital organı) doğumsal olarak gelişmediyse, adet mekanizması düzgün işlese bile oluşan kan dışarı akamaz. Yalancı amenoreden bahsedilir. Doğumsal olarak yumurtalıklar yoksa ya da yumurta ön hücresi bulundurmuyorsa, rahim gelişmemişse, hipofiz denen ön beyinde yumurtaları oluşturan ön hormonlar yapılmıyor ya da süt üreten hormon fazla çalışıyorsa, üst beyinden düzenli aralıklarla salgılanan uyarıcı hormon yapılmıyorsa yine adet görülemez.Bazı tedaviler de soruna yol açabilir mi?Evet. Özellikle yumurtalık ve rahime yönelik ağır cerrahi, radyoterapi veya kemoterapi geçirenlerde, rahim ve yumurtalıkların çıkarıldığı durumlarda da amenore gelişecektir.Tanı nasıl konur?Önce hormon testleri yapılır. Tiroid, prolaktin ve bazı kadınlık hormonlarına bakılır. Bu arada psikolojik faktörler, ani stres, üzüntü, ani kilo kaybı, yoğun egzersiz, hava değişimi gibi başka bazı faktörler bu duruma yol açabilir. Ağır enfeksiyon hastalıkları veya diyabet, ve diğer bazı hormonal hastalıklar da amenoreye neden olabilir. Ayrıca emziren kadınların yüzde 80'inde amenore görülür. Ağır spor yapan kadınlarda da olabilir.Tedavi nasıl yapılır?İkincil seks karakterlerinin de gelişmediği olgularda mutlaka kromozom analiziyle genetik inceleme yapılmalı. Yine kadın üreme organları ve yumurtalıkların varlığı araştırılmalı. Asıl kanamanın gerçekleştiği üç organ yani rahim yoluna tıbbi tedavi ile de başarı elde etmek gerekir. Hormon eksiklik ya da yokluğu ile fazlalığında uygun hormon tedavileri ile başarılı sonuçlar alınabilir. Kadın üreme organlarının dışarı açılamadığı durumlarda cerrahi girişim ve ardından gereğinde tıbbi tedavi yüz güldürücü olacaktır. Rahimin çıkarıldığı durumlarda hiçbir yöntemle kişiye adet göstermek söz konusu değildir.Hazırlayan: Mesude Erşan - Hürriyet