Her dört canlıdan biri böcek

Son doğa yürüyüşünüzde kaç böcek türüyle karşılaştınız? Doğrusu şu ki doğa, böceklere tüm diğer canlılardan daha cömert davranmış. Ne hayvanlar ne de bitkiler dünyasında böylesine zengin bir tür çeşitliliği var. Bilim adamları bugüne değin yaklaşık olarak 400 000 böcek türü saptamışlar. Ve bu sayıya göre dünyadaki dört canlıdan biri böcek. Üstelik her biri özgün bir tür olarak kabul edilmekte. Fakat bu zenginliğin yakında sona ereceğini düşünen birçok uzman, böcekler dünyasında alarm zillerinin çaldığını öne sürdü. Mesela ünlü biyolog ve karınca uzmanı Edward O.Wilson, böceklerin, dinozorlardan bin hatta on bin kez daha hızlı tükeneceklerine inanıyor.Sadece tahminBugüne değin böcekleri sayabilen olmadığına göre bilim adamlarının uyarıları büyük bir olasılıkla sadece hipotezlere ve tahmini hesaplara dayanıyor. Ayrıca tür çeşitliliği araştırmaları henüz yolun başında. Yağmur ormanlarında, derin sularda ve ulaşılması zor olan diğer ortamlardaki canlıların tümü incelenemedi. Gerçi biyologlar 1,75 milyon hayvan ve bitki türünden söz ediyorlar ama doğa müzelerindeki tüm veriler karşılaştırılmadığından bu sayı bile şüpheli. Sonuçta bu rakam 3 ile 100 milyon arasında gidip geliyor. Tabii ki hazinenin içeriğini kesin olarak bilmediğimiz için de nelerin eksildiğini açıkça söyleyemiyoruz. Tek çare daha fazla bilgi toplamak. Bu amaç ta dünya çapında büyük araştırmalar sürüyor. Türlerin sınıflandırılmasıyla uğraşan yaklaşık 30 000 bilim insanı, hayvan ve bitki türlerini araştırarak bulduklarını biyolojik sistem içine oturtmaya çalışıyor. Özellikle de Avrupa'daki bilimsel araştırmalardan sorumlu Philippe Busqiun'in, insanlığın uzay hakkında, yaşadığı dünyadan daha fazla bilgi sahibi olmasını eleştirmesi üzerine bilim dünyasında önemli kıpırdanmalar yaşandı. Örneğin dünya üzerindeki biyolojik çeşitliliği yansıtan bir bilgi ağı oluşturmak isteyen 32 ülkenin bilim adamı geçen yıl Montreal'da bir araya geldi. Tür çeşitliliğini önümüzdeki 25 yıl içinde aydınlatmak isteyen araştırmacılar doğrudan doğruya Initiaitve Systematics Agenda 2000'e bağlandılar. Bu çalışmalar için büyük paralar ayrıldı. İlaç firmaları dünya üzerindeki ormanlar, çayırlıklar ve deniz diplerinde henüz bilinmeyen yaşam biçimlerinden yeni etki maddeleri bulabileceklerini umuyorlar. Kim bilir belki de böceklerde, otlarda ya da mantarlarda, kanser, diyabet ya da malarya gibi hastalıkları iyileştirebilecek maddeler gizlidir.Farklı rakamlarTürlerin tükenişlerine bağlı olarak ortaya atılan rakamlar arasında büyük farklılıklar var. Worlwatch enstitüsünün 1978 yılı tahminine göre yılda bir, Unep çevre organizasyonunun 1996 yılı açıklamasına göre dakikada sekiz ve Nabu doğal yaşamı koruma birliği müdürü Jochan Flasbarth'a göre 2020 yılına dek 1,5 milyon canlı türü yok olacak. En ünlü tahminse Edward Wilson'a ait. Amerika'da 'Mister Biodiversity' olarak da anılan uzmana göre yılda 27 000, günde 73, saatte 3 canlı türü tükenmekte. Fakat Wilson bile açıklamalarından emin değil: 'Kesin bir şey söylememiz mümkün değil, sonuçta yaklaşık sayıyı bile bilmiyoruz' diyor. Peki bu rakamlar nereden çıktı? Washington Ulusal Müze böcek uzmanlarından Terry Erwin 1982 yılında Panama'da tropikal bir ağacın dallarını incelerken böcek ilacı sıktı ve yerde serili olan bir bezde tam 1200 farklı böcek ölüsü vardı. İşte bu sürpriz karşılaşmadan sonra yağmur ormanlarında milyonlarca böcek sürüsünün yaşadığını varsayan bilim adamı, ıssız adalardan edindiği ekolojik deneyimlere de dayanarak ortaya ilginç bir hesap çıkardı. Yaşam alanlarının %90'ı bozulduğunda bu türlerin yarısı yok oluyordu. Ne var ki hesap yine de oldukça spekülatifti. Ayrıca Brezilya'da uzun süre önce yok edilen yağmur ormanlarında inceleme yapan araştırmacılar sürpriz bir biçimde hiçbir türün bu nedenle tükenmediğini buldular. Fakat Wilson yine de daha bilimsel olarak kabul edilen worst case senaryosundan yola çıkarak, bilinmeyen türleri ve tahmin edilen tükenişleri, yağmur ormanlarının kaybına göre hesapladı. Buna göre saat başı en çok bilinen bir tür yok oluyor. Ancak doğal yaşamı koruma uzmanlarından Gerhard Hard ve Georg Mentig itiraz ediyor: 'Eğer hesaplar doğru olsaydı, son on yılda 250 000 türün tükenmiş olması gerekirdi. Oysa bugüne kadar sadece bir avuç türün yok olduğu saptanabildi' diyor.World Conservation Monitoring Centre (WMCM) kurumunun açıklamasına göre 1600 yılından bu yana 611 hayvan ve 396 bitki türü tükenmiş. Ve bunlardan çoğu da 18. ve 19.yy'da gerçekleşmiş.