Tatilde spora fazla yüklenmeyin!

Vücudun 1-2 hafta aşırı zorlanması, bilinçsiz antrenman yapılması, yeteri kadar ısınmadan aktiviteye başlanması, kaza ve sakatlıklara zemin hazırlıyor. 40 yaşını aşmak, sigara kullanmak, spor alışkanlığının bulunmaması sporda yaralanma riskini artırıyor. Tüm bu faktörlerin bir arada olduğu erkeklerde en çok da tenis oynarken topuğun bütün yükünü taşıyan aşil tendonu kopuyor. Sigara, alkol alışkanlığı kas ve tendon yırtılmasında başlı başına risk unsuru. Antrenmansız vücutların aşırı zorlamaması gerekiyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Cavit Meclisi, 40 yaşından sonra spora başlayacakların önceden mutlaka sağlık kontrolünden geçmesi gerektiğini hatırlatıyor. "Spor programı, kişinin sağlık durumuna göre düzenlenmeli, aşama aşama zorlaştırılmalı" diyor.

Sık karşılaşılan spor yaralanmaları
• Direkt darbeden kaynaklanan yaralanmalarda, spor hemen bırakılmalı. Darbe alan bölge dinlendirilmeli ve hekime görünmeli. Yüze ve kafaya gelen darbelerden sonra, göz, burun, beyin, boyun omurgası-omurilik ve yüz kemiklerinde hasar olup olmadığından emin olunmalı. Kol ve bacaktaki eklemlere, yani el, dirsek, omuz, diz ve ayak bileğine gelen direkt darbelerden sonra sırasıyla, kemiklerde, eklem bağlarında, menüsküsler gibi eklemiçi yapılarda, kas ve tendonlarda hasar olup olmadığı değerlendirilmeli. Bu yaralanmaların çoğunda, detaylı bir muayene ve röntgen veya ileri görüntüleme teknikleri istenir.

• Spor sırasında direkt darbe olmadan da ani eklem hasarları gelişebilir. Hızlı pozisyon ve yön değiştirmeler ve dönmeler sırasında, ayak bileği, diz, el bileği ve dirsek sakatlanabilir. Şiddetli ağrıyla birlikte şişlik gelişirse, sporun bırakılması, bölgenin istirahata alınması, buz ve bandaj uygulanması ve ilk fırsatta tanı konulması için doktora gidilmesi gerekir.

• Düzenli spor yaparken, dokuların sürekli ve aşırı yorulmasına bağlı olarak, eklem çevresindeki yapılarda sakatlanma ve ağrılar ortaya çıkabilir. Bunlar içinde en çok görüleni, kas ağrıları. Antrenman, kişinin alışık olduğundan daha zorlayıcı geçtiğinde, genellikle aktiviteden 12-24 saat sonra kas ağrıları ortaya çıkar. Bu ağrılara, buz uygulamak ve masaj faydalı olur. Ancak, kas ağrıları spordan 3-5 saat sonra başlamışsa, kol ya da bacakta şişme ile birlikte ise bölgenin ya da vücudun dinlendirilmesi, buz uygulanması ve antienflamatuvar ilaç alınması gerekir.

• Spor ya da antrenman sırasında kas ve tendon zorlanmaları olabilir. Hızlı hareketler ve ani kasılmalarda kaslar hasar görebilir. Hafif derecede kas zorlanmalarında bile şiddetli ağrı olabilir. Bunlar kasın tendonla birleştiği yerde olur ve hafif, orta ya da ağır olabilir. Hafif olanlarda, az sayıda kas lifi hasarı olur ve genellikle renk değişikliği görülmez. 7-10 gün buz uygulamak ve 3-4 gün dinlenmeden sonra, germe egzersizlerine başlamakla geçer. Orta düzeyde olanlarda ise lif hasarı fazladır ve kas içi kanama ciltte kızarıklık olarak görülür. Buz ve dinlenmeye ek olarak MR görüntüleme ve sonrasında fizik tedavi gerekir. Ağır yaralanmalarda ise ameliyat gündeme gelir. Tendon zorlanmaları hafif ise antrenman ya da spora devam ederken ağrı azalır. Burada, ağrıyı artıran egzersizleri yapmayarak ve antrenman sonrası buz uygulayarak sorun aşılabilir. Orta düzeydeki tendon ağrılarında antrenman ya da spora başlanabilir. Ancak, antrenman yaptıkça ağrı artar. Böyle durumlarda doktora başvurmak, spora ara vermek ve fizik tedavi, ilaç ve gerekirse enjeksiyon tedavileri yapılabilir. Daha ağır tendon yaralanmaları, ameliyat ya da uzun fizik tedavi ile iyileşir.

İlkyardımı öğrenin
Spor yaralanmalarında ilkyardım için uygulanan tekniklerin ne işe yaradığını anlamak, doğru zamanda doğru tekniğe başvurmak açısından önemli:

Buz uygulama: Sıkça kullanılan yöntemlerden biri olan soğuk uygulamasında, yaralanan bölgede kan akımı azalır. Böylece ağrıya sebep olan maddelerin, yaralanmış bölgeden uzaklaşması sağlanır. Şişlik ve kanamalarda soğuk tedavisi uygulanabilir.

Bandajlama: Sakatlanmış bölgede şişliğin kontrol altına alınmasını sağlar ve artmasını engeller. Ayrıca, ciltteki sinirleri uyararak eklemde ve bölgede sağlamlık ve denge hissi verir. Bandaj tek başına bir doku veya eklemi olası bir travmadan korumaz.

Masaj: Masaj amaca yönelik ve doğru teknikle yapıldığında, kasları rahatlatan, kan akımını artıran, sürekli ve ağır antrenmanlarla oluşmuş sertlikleri çözen bir yöntemdir. Yorgunluk hissettiren maddelerin, kastan daha hızlı uzaklaşmasına yardım eder. Sürekli ağır spor ve antrenman programlarının bir parçası olarak kullanılmalıdır.

Soğuk-sıcak uygulaması: Ağrılı bölgede şişliğin artmasına sebep olmadan kan dolaşımını artırmayı sağlar. Sıcak ve buzlu suların dönüşümlü olarak hasarlı bölgeye uygulanması işlemidir. İlk 2-6 gün, sadece soğuk uygulandıktan sonra başvurulacak bir yöntemdir.