Yaban mersini
.
Yaban mersini nerede yetişir?
Yaban mersini (likapa), ılıman iklimlere adapte olmuş üzümsü bir meyve türüdür. Anavatanı Kuzey Yarım Küre’nin serin ve dağlık bölgelerinde yetişen birçok türü vardır. Genel olarak Kuzey Avrupa, Amerika’daki Rocky Dağları ve ülkemizde, Doğu Karadeniz bölgesinin rakımca yüksek olan fundalık ve ormanlık bölgelerinde yabani formda değişik tipleri bulunmaktadır.
Rize’de likapa, Trabzon’da ligarba, lifos veya Trabzon üzümü, Rize Pazar’da kaskanaka, Ardeşen’de çera (çela), Artvin’de morsivit veya mahabak, Giresun’da çalı çiçeği, diğer bölgelerde ise ayı üzümü, çay üzümü veya çoban üzümü olarak isimlendirilen ve literatürümüze yaban mersini olarak giren bu meyve, puslu veya parlak mavi rengi ile “mavi altın” olarak nitelendirilmekte ve “sağlık meyvesi” olarak tanınmaktadır.
Yaban mersini nerelerde kullanılır?
Likapa, taze olarak tüketilebildiği gibi meyve suyuna da işlenmektedir. Özellikle konsantre meyve suyu ve diğer meyve suları ile karışım yapılarak tüketildiğinde mükemmel sonuçlar vermektedir. Meyvelerini süte karıştırarak tüketirseniz çok harika bir tat alabilirsiniz. Meyveleri ayrıca güneşte kurutulduktan sonra pudinglerde, meyveli keklerde, ekmeklerde ve dövülerek çöreklerde de kullanılmaktadır.
Kuru yaban mersinini toz haline getirip şeker olarak veya yemeklerde aroma olarak da kullanabilirsiniz. Taze meyveleri ise meyve salatalarında renk, tat ve mistik özellik oluşturmak için mükemmeldir. Reçel, marmelat ve konserveye işlenebilen yaban mersinlerinden Sibirya’da şarapçılıkta da faydalanılmaktadır.Yaban mersininin besin değerleri
Bir bardak yaban mersini meyvesi 145 gram gelmektedir ve 21 gr karbonhidrat, 1 gr protein, 0.5 gr yağ, 19 mg C vitamini, 145 IU A vitamini ve 85 kalori içerir. 100 gram yenilebilir yaban mersininin %83'ü su, %0,7' si protein, %0,5'i yağ, %15'i karbonhidrat, %1,5'u liftir ve 62 kalori sağlar.
Yaban mersininin faydaları:
• Adet kanamalarını düzenleyen bir meyve olarak tavsiye edilir. Aşırı kanamayı durdurma özelliğine sahiptir.• Antikanserojen ve antioksidan özelliğine sahiptir. • Bağırsak metabolizmasını düzenler. • Damar hastalıklarına birebirdir. Güvenilir kullanım alanlarından birisi de damar hastalıklarıdır. Bu hastalıklara kılcal damar çatlaması da dahildir. Zayıf kılcal damarlar çatlayabilir. Bu durum ise sık sık tekrarlanan bere, morluk, çürük ve eziklere neden olur. Zayıf kılcal damarlar ise zayıf kan dolaşımını ve bağ dokusunu akla getirir ki bu durum artrit ya da mafsal iltihabı gibi rahatsızlıklarla yakından ilgilidir.
Yaban mersini meyvelerinde bulunan antosiyanidin kılcal damarları, serbest radikal saldırısından koruyarak onların kuvvetlenmesine hizmet ederken aynı zamanda sağlıklı bağ dokusu ve yeni kılcal damar oluşumuna da katkıda bulunur. Yaban mersini meyve ekstresi, damar sertliği için bir risk faktörü olan parçalanmış kan hücrelerinin atardamar çeperlerine yapışmasını da azaltmaktadır. Bunun yanında, damar sertliği riskini de azaltır.
• Yaban mersini çayı idrar yolu enfeksiyonlarında antibiyotik etkisi göstermektedir. • Kansere karşı vücudu koruyan enzimleri aktive etmektedir. • Yağlı bileşiklerin vücuttan atılmasını sağlar. Kilo vermeye yardımcı olur.• Taze olarak yenildiğinde kanı temizler. • Besleyici olmasına rağmen kalori ve sodyum içeriği düşüktür. • Bağırsak metabolizmasını düzenleyen lifli özelliği vardır. • Pektin içeriği yüksektir. • Görüş kabiliyetini artırır, gece körlüğünü ortadan kaldırır. 2. Dünya savaşı sırasında İngiliz Hava Kuvvetleri pilotlarının doktorların önerisiyle bol miktarda yaban mersini reçeli yiyerek gece uçuşlarına çıktıklarını ve yorgun gözlerini dinlendirdiklerini kayıtlardan biliyoruz. Pilotlar, yaban mersini reçeli yedikten sonra gece uçuşlarına çıktıklarında gece görüşlerinde bir düzelme ve iyileşme hissettiklerini sık sık rapor ediyorlardı. o Avrupa ve Amerika’da yaban mersini preparatları gece körlüğü ve diyabetik retinopati ve zayıf kan dolaşımını artırmak için kullanılmaktadır. Ayrıca Almanya’da, ishal durdurucu olarak da faydalanılmaktadır.
• Göz yorgunluğunu giderir, miyopluk ve şeker hastalığından kaynaklanan görme bozukluklarını engeller. • Gut ve romatizmaya iyi gelir.• HIV virüsünün tekrarlanmasını azaltır. • Kan şekeri ve kolesterolü düşürür. • Kalp krizi riskini azaltır. • Sağlıklı bağ dokusu ve yeni kılcal damar oluşumuna yardımcı olur. • Yaprak ve kuru meyvelerinden yapılan çay ishal giderici olarak kullanılır • Zayıf kan dolaşımını artırmak için kullanılır.• Ağız, deri ve üriner sistem enfeksiyonlarına karşı etkilidir.
• Vücutta biyoaktif madde olarak kullanılan polifenoller, aktokyaninler, flavanoller ve tanenlerce zengindir. • Kansere karşı savaşan ELLAGIC-ASİT içeriği oldukça yüksektir. • Diyetlerin sağlıklı ve çok değerli bir parçasıdır.• Kabızlık, bulantı, mide kramplarını ve ülseri önler.• Varis ve basuru (hemoroit) iyileştirir. • Sakinleştirici özelliği vardır.• İltihaplar için dezenfektan özelliği taşır; potasyum içeriği son derece yüksektir.• Bir kâse yaban mersini, yaşlılık nedeniyle oluşan tahribatı önleyip hafızayı güçlendirir.
Yaban mersinli kek tarifi
Malzemeler:1+1/4 su bardağı un/1/3 su bardağı tozşeker /2 silme tatlı kaşığı kabartma tozu/Yarım çay kaşığı tuz/2 yumurta/4 yemek kaşığı tereyağı veya margarin /3/4 su bardağı süt/1 tatlı kaşığı toz vanilya/1 tatlı kaşığı limon kabuğu rendesi/1 su bardağı yaban mersiniYapılışı:1. Fırını 400F (200C) dereceye getirip ısıtın. Tekli ya da 12’li kek kabınızı yağlayıp hazır hale getirin. 2. Un, şeker, kabartma tozu, vanilya ve tuzu genişçe bir kaba birlikte eleyin. 3. Ayrı bir kasede yumurtaları karışına kadar çırpın.4. Eritilmiş yağı, sütü, limon rendesini ilave edip karıştırın. 5. Unlu karışımın ortasını havuz gibi açıp sıvı karışımı içine dökün. Metal kaşıkla, un sıvı malzeme ile birleşene kadar karıştırın. (Tamamen pürüzsüz olana kadar karıştırmaya çalışmayın, ağızda dağılan bir kekin püf noktası unu koyduktan sonra fazla karıştırmamaktır.) 6. Yaban mersini ekleyip hafifçe karıştırın. 7. Kek kalıbına hamuru dökün. 8. Üstleri hafifçe kızarana kadar (yaklaşık 20-25 dakika) fırında pişirin. 9. Fırından alıp 5 dakika kadar ılıdıktan sonra kalıplardan yavaşça çıkarıp soğumaya bırakın. 10.İsterseniz üstüne glazur döküp süsleyebilirsiniz.